چرا بعضی کامیون‌ها در سرازیری داغ می‌کنند؟
· 28 مهر 22:38 · خواندن 4 دقیقه رانندگان حرفه‌ای کامیون می‌دانند که مسیرهای سرازیری فقط به ظاهر آسان هستند. خیلی از موتورها دقیقاً در همین بخش‌ها داغ می‌کنند و راننده را مجبور به توقف می‌سازند. این اتفاق فقط به دلیل گرمای هوا نیست؛ بلکه ترکیبی از عوامل مکانیکی، رانندگی اشتباه و ضعف در سیستم خنک‌کننده باعث داغ شدن موتور کامیون در سرازیری می‌شود. در این مقاله بررسی می‌کنیم که چرا چنین اتفاقی می‌افتد و چطور می‌توان از آن جلوگیری کرد.
فشار غیرعادی بر موتور هنگام سرازیری
در سرازیری، راننده معمولاً پایش را از روی گاز برمی‌دارد و موتور در حالت ترمز موتور (Engine Brake) کار می‌کند. در این حالت، سوخت کمتری تزریق می‌شود اما به دلیل فشار معکوس سیلندرها و مقاومت در گردش میل‌لنگ، حرارت زیادی در داخل محفظه احتراق ایجاد می‌شود.
اگر سیستم خنک‌کننده درست کار نکند یا گردش آب در رادیاتور کند باشد، همین حرارت باعث افزایش دمای موتور و داغ شدن کامیون می‌شود.
کار نکردن فن یا سنسور دمای رادیاتور
یکی از شایع‌ترین دلایل داغ شدن کامیون در سرازیری، خرابی فن رادیاتور یا سنسور حرارتی است.
در سرازیری، جریان هوای ناشی از سرعت زیاد به ظاهر کافی به نظر می‌رسد، اما وقتی فن از کار بیفتد، گردش هوا در اطراف موتور کامل نمی‌شود.
سنسور خراب نیز گاهی به سیستم اعلام نمی‌کند که موتور در حال جوش آوردن است، در نتیجه فن روشن نمی‌شود و حرارت بالا می‌ماند تا زمانی که دمای موتور از حد مجاز بگذرد.
گردش ناقص آب در سیستم خنک‌کننده
وقتی پمپ آب (واتر پمپ) ضعیف شده باشد یا ترموستات در وضعیت بسته گیر کرده باشد، آب به درستی در مسیر موتور و رادیاتور گردش نمی‌کند.
در سرازیری چون گاز کمتر داده می‌شود، دور موتور پایین‌تر است و پمپ آب فشار کمتری دارد. همین باعث می‌شود آب گرم در موتور بماند و نتواند به موقع خنک شود.
در نتیجه، حتی بدون افزایش بار یا دمای محیط، موتور داغ می‌کند.
استفاده از دنده نامناسب در سرازیری
بسیاری از رانندگان در سرازیری از دنده بالا استفاده می‌کنند تا ترمز نکنند، اما همین کار اشتباه است.
وقتی دنده بالا باشد، ترمز موتور عملاً بی‌اثر می‌شود و راننده مجبور است زیاد از ترمز پایی استفاده کند.
در این حالت حرارت شدیدی از سمت سیستم ترمز به محور انتقال پیدا می‌کند و دمای عمومی کامیون بالا می‌رود.
دنده پایین در سرازیری باعث کنترل بهتر سرعت و حفظ دمای نرمال موتور می‌شود.
تأثیر بار زیاد و وزن کامیون
وزن بالای بار در سرازیری مثل نیروی فشاری دائمی بر موتور و ترمزها عمل می‌کند.
کامیونی که با بار بیش از ظرفیت حرکت می‌کند، مجبور است در سرازیری مدام درگیر کنترل سرعت باشد. این درگیری مداوم باعث بالا رفتن دمای ترمزها، گیربکس و موتور می‌شود.
به همین دلیل رانندگان حرفه‌ای قبل از سرازیری طولانی، ترمزها و دمای موتور را چک می‌کنند و از دنده سنگین استفاده می‌نمایند.
سیستم خنک‌کننده آلوده یا ضعیف
رسوب، زنگ‌زدگی و وجود هوا در مسیر خنک‌کننده از دلایل پنهان ولی مؤثر داغ کردن کامیون است.
وقتی مایع خنک‌کننده آلوده باشد، انتقال حرارت بین موتور و رادیاتور به‌درستی انجام نمی‌شود.
همچنین وجود هوا در مسیر باعث می‌شود نقاطی از موتور خشک بمانند و سریع‌تر داغ کنند.
شست‌وشوی سیستم خنک‌کننده هر چند ماه یک‌بار و استفاده از ضدیخ استاندارد مخصوص کامیون‌های دیزلی ضروری است.
نقش ترمز موتور در جلوگیری از داغ شدن کامیون
ترمز موتور (Jacobs Brake) یکی از مهم‌ترین فناوری‌هایی است که جلوی داغ شدن کامیون در سرازیری را می‌گیرد.
این سیستم با باز کردن سوپاپ‌های خروجی در زمان خاص، بخشی از انرژی تراکم را به حرارت قابل کنترل تبدیل می‌کند.
اگر کامیون شما ترمز موتور دارد ولی دمای موتور در سرازیری بالا می‌رود، احتمالاً تنظیمات یا فشار روغن سیستم جیکوبس درست کار نمی‌کند و باید بررسی شود.
راه‌های جلوگیری از داغ شدن کامیون در سرازیری
- قبل از شروع سرازیری، از سلامت فن و سطح آب رادیاتور مطمئن شوید.
- همیشه در سرازیری از دنده پایین‌تر استفاده کنید تا ترمز موتور فعال باشد.
- در مسیرهای طولانی سرازیری، هر چند کیلومتر توقف کوتاه برای خنک شدن ترمزها انجام دهید.
- از ضدیخ و آب مقطر استاندارد مخصوص موتورهای دیزلی استفاده کنید.
- اگر بار زیاد دارید، سرعت را کاهش دهید و از فشار بیش از حد روی ترمزها بپرهیزید.
- شلنگ‌ها، رادیاتور و پمپ آب را هر ۶ ماه چک کنید تا نشتی یا گرفتگی نداشته باشند.
جمع‌بندی
داغ شدن کامیون در سرازیری نشانه‌ی نقص فنی نیست، بلکه بیشتر ناشی از ترکیب فشار موتور، سیستم خنک‌کننده ضعیف و نحوه رانندگی اشتباه است.
با نگهداری منظم و انتخاب دنده مناسب در سرازیری، می‌توان از جوش آوردن موتور جلوگیری کرد و عمر موتور دیزل را چندین برابر افزایش داد.
یادمان باشد سرازیری، مثل سربالایی، دانش و تجربه‌ی راننده را می‌سنجد؛ هرچه اصولی‌تر رانندگی کنید، کامیونتان سالم‌تر می‌ماند.
